ជ្រលងភ្នំនេះ ជាដែនដីរស់នៅរបស់កុលសម្ព័ន្ធមួយប្រភេទឈ្មោះ Doma (ខ្លះហៅWadoma ឬ Madumo) ជាកុលសម្ព័ន្ធនិយមរស់ផ្តាច់ខ្លួន ព្រោះពួកគេមានលក្ខណៈចម្លែកពេក ។ប្រភពដើម និងប្រពៃណីរបស់កុលសម្ព័ន្ធមួយនេះនៅតែអាថ៌កំបាំងអត់ទានមានការពន្យល់ច្បាស់លាស់នៅឡើយ ។ កុលសម្ព័ន្ធ Doma មានបាតជើងខុសពីមនុស្សឯទៀត ដោយមានម្រាមតែពីរប៉ុណ្ណោះ ដូច្នេះហើយទើបគេច្រើនហៅយ៉ាងសាមញ្ញតាំងពីយូរមកហើយកុលសម្ព័ន្ធជើងដង្កៀបក្តាម ឬដង្កៀបបង្កងប៉ាក ។
ពុំដឹងថា ព្រោះតែអារម្មណ៍អៀនខ្មាសចំពោះបញ្ហាបាតជើងខុសគេ ឬយ៉ាងណា កុលសម្ព័ន្ធ Doma មិនសូវចង់ប្រាស្រ័យទាក់ទងជាមួយអ្នកក្នុងសហគមន៍ផ្សេងក្រៅពីសហគមន៍ខ្លួនឡើយ ។ លើសពីនេះ ពួកគេមិនថា ប្រុស ឬស្រីទេ ច្រើនមានចរិតរអើលៗពេលឃើញអ្នកក្រៅចេះតែសម្លឹងបាតជើងខ្លួន ។ ដោយសារចរិតរអើលបែបនេះទើបពួកគេរស់នៅស្ងប់ស្ងាត់ មិនចូលចិត្តទំនាស់ឈ្នះចាញ់ដូចកុលសម្ព័ន្ធឯទៀត ។
និយាយរួម ពួកគេនិយមអត់ធ្មត់គ្នាទៅវិញទៅមកដើម្បីកុំឱ្យកើតជម្លោះ ។ មានមនុស្សជាច្រើនពីប្រទេសឆ្ងាយៗទ្វីបឆ្ងាយៗ ធ្វើដំណើរមកដែនដីដែលកុលសម្ព័ន្ធជើងដង្កៀបក្តាមរស់នៅ ម្យ៉ាងចង់ឃើញផ្ទាល់ភ្នែក និងម្យ៉ាងទៀតដើម្បីស្វែងរកមូលហេតុក៏ដូចជាប្រភពបាតជើងចម្លែករបស់ពួកគេ ។
ដោយសារហ្សែនប្រែប្រួល ឬអាទិទេពកំណត់
ពួកអ្នកប្រាជ្ញយល់ថា ដោយសារហ្សែនប្រែប្រួលតាំងពីនៅក្នុងគត៌ ទើបកុលសម្ព័ន្ធ Doma មានបាតជើងចម្លែកបែបនេះ ។ ប្រសិនបើពួកគេមានសម្ព័ន្ធមេត្រីជាមួយមនុស្សក្នុងសហគមន៍ផ្សេង ហើយបង្កើតបានកូនកាត់ច្រើនម៉្លេះសល់អ្នកបាតជើងដង្កៀបក្តាមតិចតួចប៉ុណ្ណោះ តែមិនអីចឹងឯណាពួកគេដឹងតែរកអ្នកមានបាតជើងដូចគ្នាទើបរៀបការជាប្តីប្រពន្ធ ធ្វើឱ្យពីមួយជំនាន់ទៅមួយជំនាន់នៅតែមានមនុស្សបាតជើងដង្កៀបក្តាមរហូត ។
ពួកអ្នកប្រាជ្ញយល់ថា ដោយសារហ្សែនប្រែប្រួលតាំងពីនៅក្នុងគត៌ ទើបកុលសម្ព័ន្ធ Doma មានបាតជើងចម្លែកបែបនេះ ។ ប្រសិនបើពួកគេមានសម្ព័ន្ធមេត្រីជាមួយមនុស្សក្នុងសហគមន៍ផ្សេង ហើយបង្កើតបានកូនកាត់ច្រើនម៉្លេះសល់អ្នកបាតជើងដង្កៀបក្តាមតិចតួចប៉ុណ្ណោះ តែមិនអីចឹងឯណាពួកគេដឹងតែរកអ្នកមានបាតជើងដូចគ្នាទើបរៀបការជាប្តីប្រពន្ធ ធ្វើឱ្យពីមួយជំនាន់ទៅមួយជំនាន់នៅតែមានមនុស្សបាតជើងដង្កៀបក្តាមរហូត ។
ខណៈអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រនិយាយដូច្នេះ កុលសម្ព័ន្ធ Doma បែរជានិយាយផ្សេងតាមរឿងនិទានថាបាតជើងដង្កៀបក្តាមជាអំណោយពិសេសដែលអាទិទេពប្រទានឱ្យពូជពង្សវង្សអំបូរខ្លួនទៅវិញ ។ រឿងព្រេងនិទាននោះដំណាលថា តាំងពីយូរលង់មកហើយ មនុស្សកុលសម្ព័ន្ធ Doma មានបាតជើងធម្មតាម្រាមប្រាំដូចជនជាតិឯទៀតលើលោកនេះដែរ ។ ក្រោយមកមានស្ត្រីម្នាក់គ្រប់ខែសម្រាលកូន ស្រាប់តែសម្រាលបានកូនប្រុសម្នាក់បាតជើងមានម្រាមតែពីរ ។
ឃើញដូច្នេះមនុស្សក្នុងកុលសម្ព័ន្ធភ័យតក់ស្លុតយល់ថា នេះជាការដាក់ទោសរបស់អាទិទេព បើទុកវានៅរស់មុខជាគ្រោះថ្នាក់ដល់កុលសម្ព័ន្ធទាំងមូល ។ ទាំងមេកន្ទ្រាញទាំងសមាជិកកុលសម្ព័ន្ធឯកភាពគ្នាត្រូវតែសម្លាប់ទារកចង្រៃនោះចោលទើបអាចសង្គ្រោះកុលសម្ព័ន្ធទាំងមូលកុំឱ្យវិនាសសាបសូន្យបាន ។ ម្តាយរបស់ទារកនេះទោះបីឈឺចាប់អាណិតកូនយ៉ាងណាក៏មិនហ៊ានប្រឆាំង ព្រោះថាមានពាក់ ព័ន្ធដល់កុលសម្ព័ន្ធទាំងមូល ។
ប៉ុន្តែចម្លែកណាស់ មួយឆ្នាំក្រោយស្រ្តីដដែលនោះសម្រាលកូនប្រុសទីពីរ ស្រាប់តែមានជើងដង្កៀបក្តាមទៀត ។ លើកនេះខុសពីមុន មនុស្សក្នុងកុលសម្ព័ន្ធផ្លាស់ប្តូរគំនិតទាំងស្រុងលែងគិតថាជាការដាក់ទោសរបស់អាទិទេពដូចមុន មិនតែប៉ុណ្ណោះបែរជាកំណត់ថា អាទិទេពប្រទានសំណាងល្អដល់កុលសម្ព័ន្ធទៅវិញ។ ទ្រង់ចង់ឱ្យកុលសម្ព័ន្ធទាំងមូលទទួលយកទើបថែមដដែលៗអ៊ីចឹង ។ ការយល់ឃើញនេះធ្វើឱ្យពួកគេនាំគ្នាថ្នាក់ថ្នមបីបមទារកបាតជើងដង្កៀបក្តាមទីពីរយ៉ាងយកចិត្តទុកដាក់បំផុត ។
លុះស្ត្រីដដែលនោះសម្រាលបានកូនប្រុសទី៣បាតជើងដង្កៀបក្តាមទៀត ពួកគេជប់លៀងច្រៀងរាំគគ្រឹកគគ្រេង មិនតែប៉ុណ្ណោះនាំគ្នារៀបតង្វាយថ្វាយអាទិទេពថ្លែងអំណរគុណព្រះអង្គដែលប្រទានរូបរាងថ្មីពិសេសដល់កុលសម្ព័ន្ធ ។ តាំងពីពេលនោះទារក-ទារិកាក្នុងកុលសម្ព័ន្ធ Doma កើតមកមានបាតជើងដង្កៀបក្តាមគ្រប់គ្នា ជាហេតុធ្វើឱ្យមនុស្សក្នុងកុលសម្ព័ន្ធមានលក្ខណៈបែបនេះរហូត ។ ពួកគេតែងមានមោទនភាពចំពោះលក្ខណៈជើងដង្កៀបក្តាមរបស់ខ្លួន ប៉ុន្តែទន្ទឹមនឹងនោះក៏កាន់តែដកខ្លួនឆ្ងាយពីមនុស្សសហគមន៍ផ្សេងដែរ ។
កុលសម្ព័ន្ធ Doma និយាយភាសាពីរ គឺភាសាព័រទុយហ្គាល់ និង Korekore ដែលជាភាសារបស់កុលសម្ព័ន្ធ Mkorekore ។ ដើម្បីបន្តវត្តមានជានិរន្តរ៍របស់ខ្លួន កុលសម្ព័ន្ធ Doma រស់អាស្រ័យស្បៀងដែលបានពីការបរបាញ់ ការនេសាទ និងបេះផលានុផលព្រៃឈើ ។ ពួកគេខិតខំធ្វើការងារគ្រប់យ៉ាងដើម្បីឱ្យមានជីវភាពសមប្រកប ទាស់តែពួកគេមិនចូលចិត្តប្រាស្រ័យទាក់ទងជាមួយមនុស្សសហគមន៍ផ្សេង ។ ពួកគេជឿថា បាតជើងដង្កៀបក្តាមរបស់ខ្លួនជាលក្ខណៈពិសេសដែលអាទិទេពប្រទានឱ្យខ្លួន ជនជាតិផ្សេងគ្មានសំណាងដូចខ្លួនឡើយ ។
អ្នកខ្លះក្រៅពីមេជើង និងកូនជើងនៅឃ្លាតពីគ្នា ថែមទាំងមានស្បែកភ្ជាប់ចន្លោះកណ្តាលដូចជើងទាទៀត ។ អ្នកមានស្បែកភ្ជាប់ចន្លោះកណ្តាលរវាងមេជើងនិងកូនជើង តែងអួតថាខ្លួនមានលំនឹងល្អជាងគេក្នុងការដើរ ក៏ដូចជាបំពេញការងារផ្សេងៗ ។ ដោយសារបាតជើងមានលក្ខណៈចម្លែកពេក កុលសម្ព័ន្ធ Doma ក្លាយជាគោលដៅស្រាវជ្រាវរបស់អ្នកប្រាជ្ញជីវសាស្ត្រ ។ ប៉ុន្តែការស្រាវជ្រាវពីជនជាតិនេះជួបការលំបាកខ្លាំង ព្រោះពួកគេមានចរិតរអើលច្រើន និយមរស់នៅលាក់ខ្លួនតាមកន្លៀតភ្នំខ្ពស់ៗ អត់ចង់ប្រាស្រ័យទាក់ទងជាមួយអ្នកក្រៅ ។
Bemba អាយុ៣៦ឆ្នាំ ជាជនកុលសម្ព័ន្ធ Doma ម្នាក់និយាយថា កុលសម្ព័ន្ធ Doma ភាគតិចបំផុតដែលហ៊ានចេញរកស៊ីឆ្ងាយពីតំបន់រស់នៅរបស់ខ្លួន ។ រាល់រដូវក្តៅ Bemba តែងចេញពីជ្រលងភ្នំទៅរកការងារធ្វើដើម្បីផ្គត់ផ្គង់គ្រួសារ។ Bemba ទៅដល់ណាមនុស្សម្នាឈរមើលដល់នោះ អ្នកខ្លះថែមទាំងមកជិតឱនមើលបាតជើងឱ្យច្បាស់ទៀតផង ។
ប្រពន្ធពីរនាក់របស់ Bemba អាយុ៣២ឆ្នាំ និង២៧ឆ្នាំ ព្រមទាំងកូនពីរនាក់របស់ពួកគេ អាយុ៥ឆ្នាំ និង៦ឆ្នាំ ដែលតែងរួមដំណើរទៅជាមួយ Bemba ក្លាយជាគោលដៅនៃការចោមរោមមើលពីមនុស្សជុំវិញ ព្រោះពួកគេសុទ្ធតែជើងដង្កៀបក្តាម ។ ប៉ុន្តែទោះជាដូច្នេះក្តីគ្រួសារ Bemba ហាក់ដូចគ្មានការអៀនខ្មាសអ្វីសោះ ព្រោះថាក្នុងកុលសម្ព័ន្ធ Doma អ្នកបាតជើងម្រាម៥ទៅវិញទេដែលត្រូវចាត់ទុកជាមនុស្សខុសគេ និងត្រូវចាត់ចូលលំដាប់ថ្នាក់បាតសង្គម គ្មានអ្នកណាចង់រាប់រកឡើយ ។
អ្នកបាតជើងម្រាម៥ធម្មតាក្លាយជាមនុស្សខុសធម្មតា
ចេញក្រៅរកស៊ី, ប្រការដែលគេចោមរោមសួរ Bemba គឺប្រភពបាតជើងចម្លែករបស់កុលសម្ព័ន្ធ Doma ។ នៅតែជារឿងព្រេងនិទានតគ្នាដដែល Bemba និយាយដោយមោទនភាពប្រាប់ទៅវិញតាមអ្វីដែលខ្លួនចងចាំ ហើយតែងបញ្ជាក់ថា មិនមែនអ្នកបាតជើងតង្កៀបក្តាមបង្កើតកូនមកសុទ្ធតែបាតជើងតង្កៀបក្តាមនោះទេ ។ ដូចយ៉ាងគ្រួសារខ្លួនជាដើម, ឪពុកម្តាយខ្លួនសុទ្ធតែបាតជើងតង្កៀបក្តាមទាំងពីរនាក់ប្តីប្រពន្ធ តែពេលបង្កើតកូនមក កូន២នាក់ដំបូងបាតជើងម្រាម៥ដូចមនុស្សផ្សេងទៀត លុះដល់កូនទី៣នាក់ចុងក្រោយដែលក្នុងនោះមានរូបខ្លួនផង មានបាតជើងតង្កៀបក្តាមទាំងអស់ ។
ចេញក្រៅរកស៊ី, ប្រការដែលគេចោមរោមសួរ Bemba គឺប្រភពបាតជើងចម្លែករបស់កុលសម្ព័ន្ធ Doma ។ នៅតែជារឿងព្រេងនិទានតគ្នាដដែល Bemba និយាយដោយមោទនភាពប្រាប់ទៅវិញតាមអ្វីដែលខ្លួនចងចាំ ហើយតែងបញ្ជាក់ថា មិនមែនអ្នកបាតជើងតង្កៀបក្តាមបង្កើតកូនមកសុទ្ធតែបាតជើងតង្កៀបក្តាមនោះទេ ។ ដូចយ៉ាងគ្រួសារខ្លួនជាដើម, ឪពុកម្តាយខ្លួនសុទ្ធតែបាតជើងតង្កៀបក្តាមទាំងពីរនាក់ប្តីប្រពន្ធ តែពេលបង្កើតកូនមក កូន២នាក់ដំបូងបាតជើងម្រាម៥ដូចមនុស្សផ្សេងទៀត លុះដល់កូនទី៣នាក់ចុងក្រោយដែលក្នុងនោះមានរូបខ្លួនផង មានបាតជើងតង្កៀបក្តាមទាំងអស់ ។
Bemba បញ្ជាក់ថែមថា សម្រាប់កុលសម្ព័ន្ធ Doma កូនណាកើតមកម្រាម៥ដូចមនុស្សនៅសហគមន៍ផ្សេង ជាកូនធ្វើឱ្យឪពុកម្តាយអស់សង្ឃឹម ព្រោះមិនមានលក្ខណៈល្អប្រសើររបស់ពូជអំបូរ ។ ឪពុកម្តាយពួកគេយល់ថា ត្រូវអាទិទេពខឹងសម្បាទើបធ្វើឱ្យមានកូនខុសប្រក្រតីដូច្នេះ ។ កូនដែលកើតមកមានម្រាម៥ត្រូវបានចាត់ទុកថា ជាមនុស្សខុសធម្មតា ទទួលការរើសអើងតាំងពីតូចរហូតដល់ចាស់ ។
លោក Road Nelson អ្នកកត់ត្រាប្រវត្តិសាស្ត្រប្រចាំឆ្នាំ មានការភ្ញាក់ផ្អើលហួសប្រមាណពេលឃើញមានមនុស្សដង្កៀបក្តាម ។ រឿងនេះកើតឡើងកាលពីប៉ុន្មានឆ្នាំមុនពេលគាត់ចូលរួមក្នុងពិធីជប់លៀងកណ្តាលវាលមួយនៅប្រទេសស៊ីមបាវ៉េ ហើយក្រឡេកឃើញបុរសជើងដង្កៀបក្តាមម្នាក់ដើរក្បែរកន្លែងជប់លៀង ។ ពេលនោះគាត់សម្លឹងស្ទើរធ្លាក់គ្រាប់ភ្នែកចេញក្រៅ ភ្លេចរឿងលេងជាមួយមនុស្សជុំវិញ ។
ចប់ការជប់លៀងគាត់ចាប់ផ្តើមធ្វើដំណើរទៅដែនដីកុលសម្ព័ន្ធ Doma រស់នៅដើម្បីស្វែងយល់ឱ្យបានស៊ីជម្រៅ ប៉ុន្តែរហូតដល់សព្វថ្ងៃគាត់នៅតែរកមូលដ្ឋានវិទ្យាសាស្ត្របកស្រាយមូលហេតុបាតជើងចម្លែកនេះអត់ទាន់ឃើញនៅឡើយ ។ ប៉ុន្មានឆ្នាំកន្លងមកមានតែប្រការម្យ៉ាងប៉ុណ្ណោះដែលគាត់កត់សម្គាល់បាន គឺបើអ្នកបាតជើងតង្កៀបក្តាមរៀបការជាមួយអ្នកបាតជើងធម្មតាខាងកុលសម្ព័ន្ធផ្សេង កូនៗពួកគេបាតជើងធម្មតាច្រើនគ្នា ។ គ្រួសារខ្លះអាចពាក់កណ្តាល ឬជាងពាក់កណ្តាល តែបើអ្នកជើងតង្កៀបក្តាមរៀបការជាមួយអ្នកជើងតង្កៀបក្តាមដូចគ្នា បានកូនមកសុទ្ធតែជើងតង្កៀបក្តាម ឬមានលាយជើងធម្មតាម្នាក់ពីរនាក់យ៉ាងច្រើន ។
អត្ថបទស្រាវជ្រាវមួយចុះផ្សាយលើទំព័រកាសែតក្នុងប្រទេសស៊ីបបាវ៉េ និយាយថា ពូជពង្សកុលសម្ព័ន្ធ Doma ក្នុងប្រទេសបុតស្វាណា មានប្រភពពីជនជាតិ Wanya នៅប្រទេសម៉ូហ្សំប៊ិច ត្រូវបែកខ្ញែកពីប្រភពដើមរបស់ខ្លួនក្នុងសតវត្សទី១៨ ដោយសារពួកព័រទុយហ្គាល់ ដែលពេលនោះត្រួតត្រាម៉ូហ្សំប៊ិច ។ អត្ថបទអះអាងថា ជនជាតិ Wanya ជាអំបូរមនុស្សរអើលច្រើនដូចជនជាតិ Doma អ៊ីចឹង, មិនសូវចង់ប្រាស្រ័យទាក់ទងជាមួយអ្នកក្រៅទេ ។
ព្រោះតែដូច្នេះទើបពួកព័រទុយហ្គាល់ ស្គាល់ជនជាតិ Wanya ក្រោយគេ ហើយក៏ចាប់ផ្តើមធ្វើបាបលេងជាល្បែងដោយចេញបញ្ជាឱ្យក្មេងប្រុសជនជាតិ Wanya ពេលធំពេញវ័យត្រូវចេញពីដែនដីរបស់ខ្លួន ស្ទាក់សម្លាប់មនុស្សប្រុសណាម្នាក់ដែលខ្លួនប្រទះ សម្លាប់បានហើយត្រូវកាត់អង្គជាតិអ្នកនោះមកបង្ហាញជាភស្តុតាង ។ ការដាក់កំហិតដ៏សាហាវបែបនេះ ជនជាតិ Wanya មិនអាចអនុវត្តបានឡើយ ព្រោះខ្លួនញញើតណាស់ការបង្ហូរឈាមមនុស្សគ្នាឯង ។
ឃើញបញ្ជារបស់ខ្លួនអត់ប្រសិទ្ធភាព ពួកព័រទុយហ្គាល់បញ្ជូនទ័ពទៅបង្ក្រាបបីដង ធ្វើឱ្យជនជាតិ Wanya រត់ប្រាសអាយុទៅជ្រកលាក់ខ្លួនក្នុងប្រទេសផ្សេងៗ ហើយក្រុមដែលលាក់ខ្លួនក្នុងប្រទេសបុតស្វាណា ក៏ក្លាយជាជនជាតិ Doma រហូតដល់សព្វថ្ងៃ ។ អត្ថបទគ្រាន់តែពន្យល់រួមៗដូច្នេះ តែមិនបានបញ្ជាក់ថា បើកុលសម្ព័ន្ធ Doma ក្លាយពីជនជាតិ Wanya ហេតុអ្វីបាតជើងខុសពីជនជាតិ Wanya បែបនេះ ។
ប៉ុន្តែសម្រាប់លោក Road Nelson វិញគាត់សន្និដ្ឋានផ្សេងពីនោះ ។ គាត់ថា ស្ត្រីដែលប្រសូតបានកូនមានជើងដូចតង្កៀបក្តាមដំបូងគេ ជាស្ត្រីចេញពីជ្រលង Zambezi សព្វថ្ងៃស្ថិតនៅចំហៀងដែនដីប្រទេសម៉ូហ្សំប៊ិច តែមិនមែនជនជាតិ Wanyaឡើយ ។ បច្ចុប្បន្នក្នុងប្រទេសម៉ូហ្សំប៊ិច គេរកឃើញទិន្នន័យជាច្រើនពាក់ព័ន្ធដល់ក្រុមមនុស្សជើងតង្កៀបក្តាម ថ្វីបើសព្វថ្ងៃអ្នកទាំងនោះសល់មិនច្រើនដូចពីដើមក៏ដោយ ៕
No comments:
Post a Comment