ខេត្តកំពត
ខេត្តកំពត តើហេតុអ្វីបានជាគេដាក់ឈ្មោះថា ខេត្តកំពត? ” ខ្មែរយើងបានសរសេរនិងអានពាក្យប្រជុំជន កំពត ថា គុម្ពត ឬ កំពោត ដែលពាក្យនេះ បានក្លាយទៅជាឈ្មោះខេត្ត ហើយឈ្មោះនេះត្រូវបានគេហៅដោយសំដៅទៅលើភូមិមួយ ដែលអ្នកស្រុកស្គាល់ពីយូរលង់មកហើយ ស្ថិតនៅព្រែកកំពត ដែលមានប្រភពមកពីភ្នំដំរី។ ហើយនៅខាងលើដៃព្រែកកំពតបន្តិច ដែលជាទីប្រជុំជនចិនរស់នៅ ហៅ ភូមិព្រៃស្តុក(ម្តុំអណ្ដូងខ្មែរ) យ៉ាងក៏ដោយ ពាក្យថា គុម្ពត និង កំពោត គេពុំដែលយល់ស្របទៅលើដើមកំណើត និងឫសគល់នៃពាក្យនេះឡើយ។ ក្នុងនោះ តាមសម្ដីអ្នកខ្លះតំណាលថា មានស្ត្រីអ្នកមានធនធានចតុស្តម្ភម្នាក់ឈ្មោះ នាង ពត ដែលបានរស់នៅទីនោះជាអ្នកមានឥទ្ធិពល និងទទួលការលើកតម្កើងយ៉ាងខ្លាំងពីអ្នកស្រុកភូមិផងរបងជាមួយ ដោយសារភោគទ្រព្យមហាសាលរបស់នាង ហើយអ្នកស្រុកបានប្រមូលផ្តុំគ្នាមករស់នៅជុំវិញស្ត្រីនោះ តាមបែបសាជីវកម្ម គឺរបៀបជាក្រុមមួយ។ តំណក្រោយមក ពាក្យថា “ក្រុម” នេះក្លាយមកជាពាក្យ “កុម” ដូចនេះនៅជាប់ភូមិឋាននៃក្រុមរបស់នាង ពត មានឈ្មោះជាបន្តបន្ទាប់ថា ក្រុមនាងពត រួចមក ក្រុមពត (ដូចគ្នាពាក្យភ្នំពេញ កាត់មកពីពាក្យ “ភ្នំដូនពេញ”)។ ងាកមក រឿងនិទានមួយប្រហាក់ប្រហែលគ្នានេះដែរ បានតំណាលពីស្ដេចព្រះរាម នាសម័យបែកបាក់លង្វែក ដែលបានរត់គេចចេញពីការបះបោរក្នុងរាជវាំង ហើយភៀសព្រះកាយមកគង់នៅជាមួយមហេសីម្នាក់ រួមទាំងពួកអាមាត្យស្មោះត្រង់មួយចំនួន។ បន្ទាប់មកទៀត មហេសីដែលមាននាមថា អ្នកម្នាង ពត មានជំងឺរួចក៏ស្លាប់នៅទីនោះ ក្រោយមក ដើម្បីជាអនុស្សាវរីយ៍យូរលង់តទៅ ចំពោះស្ត្រីដែលព្រះអង្គសព្វព្រះទ័យជាងគេ ជាពិសេសព្រះអង្គក៏ប្រទានឈ្មោះកន្លែងនោះថាកំពត។ លើសពីនេះ ពាក្យ កំពត ក៏នៅមានការពន្យល់ពីរបៀបផ្សេងគ្នាទៀតផងដែរ៖
ទី១ តាមសម្ដីអ្នកចេះដឹងមួយចំនួនបានអះអាងថា ឈ្មោះ កំពត បានមកពីផែនសិលាចារឹកមួយផ្ទាំងដែលគេប្រទះឃើញក្នុងខ្ទមស្លឹកមួយ ដែលគេបោះបង់ចោលស្ថិតនៅក្រោយភូមិកំពត ហើយផែនថ្មនោះ មានកម្ពស់៣០សង់ទីម៉ែត្រ ដោយមានអមពីចំហៀងនូវផ្ទាំងសិលា តូចៗ២ទៀត។ អ្នកស្រុកឲ្យឈ្មោះផ្ទាំងសិលាចារឹកនោះថា កំពត ហើយក្លាយជាវត្ថុសក្ការបូជា។
ទី២ នៅខាងត្បូងបឹងកំពត គេបានប្រទះឃើញសិលាចារឹកមួយផ្ទាំងទៀត ដែលមានទំហំធំ ហើយមានសណ្ឋានរូបរាងដូចត្រីក្រពត ស្ថិតក្នុងព្រៃគុម្ពោតមួយ។ ប៉ុន្តែទីកន្លែងនោះ នៅជ្រៅពោរពេញទៅដោយវាលភក់ ព្រមទាំងទឹកជំនន់លិចពិបាកចូលទៅដល់។ ដូចនេះតំណតក្រោយមកពាក្យក្រពត ក៏ក្លាយទៅជាកំពត។ ដោយយើងមានទំនោរទៅលើមតិមួយ នៃការបកស្រាយទាំងពីរចុងក្រោយ ដែលសមស្របអាចទទួលយកពីបណ្ដាជនអ្នកចេះដឹង ដែលរស់នៅលើទឹកដីនោះពីយូរលង់ណាស់មកហើយ។ ជាចុងក្រោយគេបានពន្យល់មួយបែបផ្សេងទៀត តែមិនសូវជាពិតប្រាកដប៉ុន្មានទេ គឺពាក្យកំពត បានចេញពីពាក្យថា កម្ពុជា ដែលមានសំឡេង “កំៗ” ដូចគ្នា ដែលជាឈ្មោះពីដើមមកនៃប្រទេសកម្ពុជា។ ការបង្ហាញពន្យល់បែបសាមញ្ញនូវពាក្យ “កំៗ” ខាងលើនេះ ក៏គេមិនអាចទទួលយកបានដែរដោយហេតុផលថា៖ តាមឯកសាររបស់លោក ឌឿ វ៉ាន់ បានសរសេរជូនមកក្រុមទំនៀមទម្លាប់ខ្មែរនៅថ្ងៃទី២២ ខែសីហា ឆ្នាំ១៩៥៣ ថា ក្រុងកំពត ពីដើមដុះសុទ្ធតែកូនស្មាច់ កូនផ្អាវនៅតាមមាត់សមុទ្រ ដែលសម្រាប់ឲ្យអ្នកជំនួញចតទូក និងសំពៅ ។ តក្រោយមកទៀត មានចិន យួន ចាម ខ្មែរ ទៅសង់ខ្ទមនៅជា កំប៉ូតៗទទឹងថ្ងៃនៅតាមបណ្ដោយមាត់ព្រែកកំពង់បាយ ភ្ជាប់ទៅកោះធំ ដើម្បីរកស៊ីលក់ដូរ។ កន្លែងដែល ចាម ចិន ខ្មែរ យួន សង់ខ្ទមរស់នៅ គេសង្កេតឃើញមានផ្ទះជាកំប៉េតកំប៉ូត ទើបគេសន្មតហៅថា “ភូមិកំប៉ូត”។ លុះក្រោយមកទៀត ពេលមានផ្ទះទៅហើយ អ្នកលក់ដូរធ្វើតៀមលក់បាយសម្រាប់ឈ្មួញអម្រែក ចិន យួន ចាម ជ្វា និងពួកឈ្មួញដែលចតទូក ឬអ្នកធ្វើដំណើរឈប់ ដើម្បីបរិភោគបាយនៅកន្លែងនោះ។ ក្រោយមក អ្នកដំណើរឲ្យឈ្មោះទីនោះថា “ផ្សារកំប៉ូត” ឬ ភូមិកំប៉ូត ថា “ផ្សារកំពង់បាយ” ។ នាមបញ្ញត្តិទាំងពីរនោះប្រើច្របូកច្របល់គ្នា ខ្លះហៅថា ផ្សារកំប៉ូត ខ្លះទៀតហៅថា ផ្សារកំពង់បាយ តែសព្វថ្ងៃគេហៅថា ខេត្តកំពត។ តាមលោកម៉ាដ្រូល (Madrolle) បាននិយាយថា ទីប្រជុំជននៅតាមឆ្នេរសមុទ្រ មានដុះសុទ្ធតែដើមផ្អាវ តែកន្លែងដែលឈ្មោះថា កំពត សព្វថ្ងៃហៅថាកំពង់បាយ។ លោកទាំងពីរថា កំពង់បាយដូចគ្នា ខុសត្រង់លោក ឌឿ វ៉ាន់ ថា ផ្សារកំប៉ូត រីឯ លោក ម៉ាដ្រូល បានអះអាងថា កំពត ប្រហែលមកពីពាក្យកម្ពុជា គេអាចសរសេរទៅជាកម្ពុជារដ្ឋ ដល់គេកាត់រដ្ឋចេញទៅនៅសល់តែកម្ពុជា។ នៅពេលដែលក្រុងកំពត កំពុងកកើតមានឈ្មួញជនជាតិសៀមធ្វើដំណើរតាមសមុទ្រ មកឈប់អាស្រ័យបាយនៅត្រង់កន្លែងនោះ ហើយដោយភាសាសៀម ពាក្យថា កម្ពុជា អានថា “កម្ពុត” ដល់ យូរៗទៅដោយធ្វេសប្រហែសបាត់ស្រៈអ៊ុ ( ុ) នៅសល់តែ “កំពត”។
ប្រវត្តិសាស្រ្ត និងពត៌មានទូទៅ
ខេត្តកំពត ជាខេត្តមួយស្ថិតនៅប៉ែកខាងត្បូងនៃប្រទេសកម្ពុជាមាន ចម្ងាយ ១៤៨ គ.ម. ពីទីក្រុងភ្នំពេញមានព្រំប្រទល់ខាងជើងទល់នឹង ស្រុកបរសេដ្ឋ ខេត្តកំពង់ស្ពឺ ខាងកើតជាប់នឹង ស្រុកត្រាំកក់ និង ស្រុកគីរីវង់ ខេត្តតាកែវ ខាងត្បូងជាប់នឹង ឈូងសមុទ្រ ខាងលិចជាប់នឹង ស្រុកកំពង់សិលា ខេត្តកោះកុង និង ស្រុកព្រៃនប់ ខេត្តព្រះសីហនុ។ កំពតមានផ្ទៃដីសរុប ៤៨៨៣ គីឡូម៉ែតការ៉េនិងមានស្រុកចំនួន ០៧ និង ក្រុងចំនួន ០១ ដែលបានចែកទៅជាឃុំ ៨៨ សង្កាត់ ០៥ ជាមួយនិងភូមិ សរុប ៤៨៨។ ក្រុងកំពត គឺជាទីក្រុងរបស់ខេត្តកំពត ស្ថិតនៅតំបន់ព្រែកទឹកឈូរ នៃភ្នំដំរី ប៉ែកអាគ្នេយ៍នៃប្រទេសកម្ពុជា។ ខេត្តនេះមានសំណង់ប្រវត្តិសាស្រ្ត ជាច្រើនដូចជាផ្ទះ ផ្សារ លក់ទំនិញរោងភាពយន្ត មន្ទីរពេទ្យ ជាដើម សុទ្ធសឹងជាភស្តុតាង បង្ហាញឱ្យឃើញពីការចាប់អារម្មណ៍របស់ពួកបារាំងទៅលើទឹកដីខេត្ត មួយនេះ។ហើយក៏មានភ្នំបូកគោ ដែលជាទីចាប់អារម្មណ៍របស់ភ្ញៀវទេសចរណ៍ជាតិ និងអន្តរជាតិ គ្រប់ៗរូបផងដែរ។ នៅលើនោះក៏មានកាស៊ីណូ និង មានកន្លែងកម្សាន្ត ជាច្រើនដូចជា៖ វាលស្រៃមួយរយ ទឹកធ្លាក់ និងអាចមើលទេសភាព មកខាងក្រោមយ៉ាងស្រស់ស្អាត អាចចាប់ពពកបាន។-ល-។ ខេត្តកំពត គឺជាខេត្តមួយចុងក្រោយគេបង្អស់ ដែលបារាំងបានមកដាក់អាណានិគមនៅឆ្នាំ ១៨៨៩ ដោយសារតែពួកបារាំង បានមើលឃើញពីសក្តានុពលនៃធនធានធម្មជាតិ ជាពិសេសគឺដំណាំម្រេច របស់ខេត្តនេះ។ នៅខេត្តកំពត មានតំបន់ទេសចរណ៍សំខាន់ៗជាច្រើនដូចជា ឧទ្យានជាតិ ព្រះមុនីវង្សបូកគោ កំពង់ត្រាច កែប ទឹកធ្លាក់តាដាសច្ចំ រមណីយដ្ឋានណាតាយ៉ា និង កោះទន្សាយជាដើម។ល។ តើអ្នកគួរកម្សាន្តនៅកន្លែងណាខ្លះ?
ទី១ តាមសម្ដីអ្នកចេះដឹងមួយចំនួនបានអះអាងថា ឈ្មោះ កំពត បានមកពីផែនសិលាចារឹកមួយផ្ទាំងដែលគេប្រទះឃើញក្នុងខ្ទមស្លឹកមួយ ដែលគេបោះបង់ចោលស្ថិតនៅក្រោយភូមិកំពត ហើយផែនថ្មនោះ មានកម្ពស់៣០សង់ទីម៉ែត្រ ដោយមានអមពីចំហៀងនូវផ្ទាំងសិលា តូចៗ២ទៀត។ អ្នកស្រុកឲ្យឈ្មោះផ្ទាំងសិលាចារឹកនោះថា កំពត ហើយក្លាយជាវត្ថុសក្ការបូជា។
ទី២ នៅខាងត្បូងបឹងកំពត គេបានប្រទះឃើញសិលាចារឹកមួយផ្ទាំងទៀត ដែលមានទំហំធំ ហើយមានសណ្ឋានរូបរាងដូចត្រីក្រពត ស្ថិតក្នុងព្រៃគុម្ពោតមួយ។ ប៉ុន្តែទីកន្លែងនោះ នៅជ្រៅពោរពេញទៅដោយវាលភក់ ព្រមទាំងទឹកជំនន់លិចពិបាកចូលទៅដល់។ ដូចនេះតំណតក្រោយមកពាក្យក្រពត ក៏ក្លាយទៅជាកំពត។ ដោយយើងមានទំនោរទៅលើមតិមួយ នៃការបកស្រាយទាំងពីរចុងក្រោយ ដែលសមស្របអាចទទួលយកពីបណ្ដាជនអ្នកចេះដឹង ដែលរស់នៅលើទឹកដីនោះពីយូរលង់ណាស់មកហើយ។ ជាចុងក្រោយគេបានពន្យល់មួយបែបផ្សេងទៀត តែមិនសូវជាពិតប្រាកដប៉ុន្មានទេ គឺពាក្យកំពត បានចេញពីពាក្យថា កម្ពុជា ដែលមានសំឡេង “កំៗ” ដូចគ្នា ដែលជាឈ្មោះពីដើមមកនៃប្រទេសកម្ពុជា។ ការបង្ហាញពន្យល់បែបសាមញ្ញនូវពាក្យ “កំៗ” ខាងលើនេះ ក៏គេមិនអាចទទួលយកបានដែរដោយហេតុផលថា៖ តាមឯកសាររបស់លោក ឌឿ វ៉ាន់ បានសរសេរជូនមកក្រុមទំនៀមទម្លាប់ខ្មែរនៅថ្ងៃទី២២ ខែសីហា ឆ្នាំ១៩៥៣ ថា ក្រុងកំពត ពីដើមដុះសុទ្ធតែកូនស្មាច់ កូនផ្អាវនៅតាមមាត់សមុទ្រ ដែលសម្រាប់ឲ្យអ្នកជំនួញចតទូក និងសំពៅ ។ តក្រោយមកទៀត មានចិន យួន ចាម ខ្មែរ ទៅសង់ខ្ទមនៅជា កំប៉ូតៗទទឹងថ្ងៃនៅតាមបណ្ដោយមាត់ព្រែកកំពង់បាយ ភ្ជាប់ទៅកោះធំ ដើម្បីរកស៊ីលក់ដូរ។ កន្លែងដែល ចាម ចិន ខ្មែរ យួន សង់ខ្ទមរស់នៅ គេសង្កេតឃើញមានផ្ទះជាកំប៉េតកំប៉ូត ទើបគេសន្មតហៅថា “ភូមិកំប៉ូត”។ លុះក្រោយមកទៀត ពេលមានផ្ទះទៅហើយ អ្នកលក់ដូរធ្វើតៀមលក់បាយសម្រាប់ឈ្មួញអម្រែក ចិន យួន ចាម ជ្វា និងពួកឈ្មួញដែលចតទូក ឬអ្នកធ្វើដំណើរឈប់ ដើម្បីបរិភោគបាយនៅកន្លែងនោះ។ ក្រោយមក អ្នកដំណើរឲ្យឈ្មោះទីនោះថា “ផ្សារកំប៉ូត” ឬ ភូមិកំប៉ូត ថា “ផ្សារកំពង់បាយ” ។ នាមបញ្ញត្តិទាំងពីរនោះប្រើច្របូកច្របល់គ្នា ខ្លះហៅថា ផ្សារកំប៉ូត ខ្លះទៀតហៅថា ផ្សារកំពង់បាយ តែសព្វថ្ងៃគេហៅថា ខេត្តកំពត។ តាមលោកម៉ាដ្រូល (Madrolle) បាននិយាយថា ទីប្រជុំជននៅតាមឆ្នេរសមុទ្រ មានដុះសុទ្ធតែដើមផ្អាវ តែកន្លែងដែលឈ្មោះថា កំពត សព្វថ្ងៃហៅថាកំពង់បាយ។ លោកទាំងពីរថា កំពង់បាយដូចគ្នា ខុសត្រង់លោក ឌឿ វ៉ាន់ ថា ផ្សារកំប៉ូត រីឯ លោក ម៉ាដ្រូល បានអះអាងថា កំពត ប្រហែលមកពីពាក្យកម្ពុជា គេអាចសរសេរទៅជាកម្ពុជារដ្ឋ ដល់គេកាត់រដ្ឋចេញទៅនៅសល់តែកម្ពុជា។ នៅពេលដែលក្រុងកំពត កំពុងកកើតមានឈ្មួញជនជាតិសៀមធ្វើដំណើរតាមសមុទ្រ មកឈប់អាស្រ័យបាយនៅត្រង់កន្លែងនោះ ហើយដោយភាសាសៀម ពាក្យថា កម្ពុជា អានថា “កម្ពុត” ដល់ យូរៗទៅដោយធ្វេសប្រហែសបាត់ស្រៈអ៊ុ ( ុ) នៅសល់តែ “កំពត”។
ប្រវត្តិសាស្រ្ត និងពត៌មានទូទៅ
ខេត្តកំពត ជាខេត្តមួយស្ថិតនៅប៉ែកខាងត្បូងនៃប្រទេសកម្ពុជាមាន ចម្ងាយ ១៤៨ គ.ម. ពីទីក្រុងភ្នំពេញមានព្រំប្រទល់ខាងជើងទល់នឹង ស្រុកបរសេដ្ឋ ខេត្តកំពង់ស្ពឺ ខាងកើតជាប់នឹង ស្រុកត្រាំកក់ និង ស្រុកគីរីវង់ ខេត្តតាកែវ ខាងត្បូងជាប់នឹង ឈូងសមុទ្រ ខាងលិចជាប់នឹង ស្រុកកំពង់សិលា ខេត្តកោះកុង និង ស្រុកព្រៃនប់ ខេត្តព្រះសីហនុ។ កំពតមានផ្ទៃដីសរុប ៤៨៨៣ គីឡូម៉ែតការ៉េនិងមានស្រុកចំនួន ០៧ និង ក្រុងចំនួន ០១ ដែលបានចែកទៅជាឃុំ ៨៨ សង្កាត់ ០៥ ជាមួយនិងភូមិ សរុប ៤៨៨។ ក្រុងកំពត គឺជាទីក្រុងរបស់ខេត្តកំពត ស្ថិតនៅតំបន់ព្រែកទឹកឈូរ នៃភ្នំដំរី ប៉ែកអាគ្នេយ៍នៃប្រទេសកម្ពុជា។ ខេត្តនេះមានសំណង់ប្រវត្តិសាស្រ្ត ជាច្រើនដូចជាផ្ទះ ផ្សារ លក់ទំនិញរោងភាពយន្ត មន្ទីរពេទ្យ ជាដើម សុទ្ធសឹងជាភស្តុតាង បង្ហាញឱ្យឃើញពីការចាប់អារម្មណ៍របស់ពួកបារាំងទៅលើទឹកដីខេត្ត មួយនេះ។ហើយក៏មានភ្នំបូកគោ ដែលជាទីចាប់អារម្មណ៍របស់ភ្ញៀវទេសចរណ៍ជាតិ និងអន្តរជាតិ គ្រប់ៗរូបផងដែរ។ នៅលើនោះក៏មានកាស៊ីណូ និង មានកន្លែងកម្សាន្ត ជាច្រើនដូចជា៖ វាលស្រៃមួយរយ ទឹកធ្លាក់ និងអាចមើលទេសភាព មកខាងក្រោមយ៉ាងស្រស់ស្អាត អាចចាប់ពពកបាន។-ល-។ ខេត្តកំពត គឺជាខេត្តមួយចុងក្រោយគេបង្អស់ ដែលបារាំងបានមកដាក់អាណានិគមនៅឆ្នាំ ១៨៨៩ ដោយសារតែពួកបារាំង បានមើលឃើញពីសក្តានុពលនៃធនធានធម្មជាតិ ជាពិសេសគឺដំណាំម្រេច របស់ខេត្តនេះ។ នៅខេត្តកំពត មានតំបន់ទេសចរណ៍សំខាន់ៗជាច្រើនដូចជា ឧទ្យានជាតិ ព្រះមុនីវង្សបូកគោ កំពង់ត្រាច កែប ទឹកធ្លាក់តាដាសច្ចំ រមណីយដ្ឋានណាតាយ៉ា និង កោះទន្សាយជាដើម។ល។ តើអ្នកគួរកម្សាន្តនៅកន្លែងណាខ្លះ?
  ឧទ្យានជាតិ ព្រះមុនីវង្សបូកគោ មានចម្ងាយ ៤២ គ.ម ពីក្រុងកំពត។ តំបន់នេះត្រូវបានរកឃើញដោយជនជាតិបារាំងម្នាក់ឈ្មោះថារលួស នៅឆ្នាំ ១៩១៧ និងក្រោយមកក៏បានរៀបចំឲ្យក្លាយជាកន្លែងកម្សន្តនា ថ្ងៃទី ១៣ ខែមេសា ឆ្នាំ ១៩២២ កំឡុងរជ្ជកាល ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ។ ភ្នំបូកគោ មានកម្ពស់ ១ ០៧៥ ម៉ែត្រដែលសំបូរទៅដោយ ដើមឈើធំៗ ផ្ទាំងថ្ម ដែលមានរូបចម្លែកៗ មានធាតុអាកាស និងទេសភាពដ៏ល្អក្រៃលែងបំផុត។ លោកអ្នកអាចទស្សនា ទិដ្ឋភាពនៃក្រុងកំពត សមុទ្រកែប ខេត្តព្រះសីហនុ និងផ្ទៃទឹកសមុទ្រពណ៌ខៀវស្រងាត់ ពីកំពូលភ្នំបូកគោបានយ៉ាងអស្ចារ្យ។ នៅលើភ្នំបូកគោ មានទីកន្លែងដែលទាក់ទាញជាច្រើនដូចជា៖ |
 រូបសំណាកយាយម៉ៅ ជារូបសំណាកដ៏ធំអស្ចារ្យមួយនៅលើកំពូលភ្នំបូកគោ ដែលត្រូវបានគេគោរព បូជា និងបួងសួង ដើម្បីសុំនូវសេចក្តីសុខសប្បាយ និងសំណាងល្អពីបុណ្យបារមីរបស់គាត់ផងដែរ។ នេះជាជំនឿមួយ បែបអរូបិយ ដែលប្រជាជនកម្ពុជាយើងតែងតែគោរពប្រតិបត្តិ។ បុណ្យបារមីរបស់លោកយាយម៉ៅ គឺគ្របដណ្តប់ទៅលើខេត្តចំនួន ៥ រួមមានខេត្តកំពង់ស្ពឺ ខេត្តព្រះសីហនុ ខេត្តកែប ខេត្តកោះកុង និង ខេត្តកំពត នេះឯង ជាពិសេសគឺមានរឿងព្រេងជាច្រើនដែលទាក់ទងទៅនឹងប្រវត្តិរបស់គាត់ ដែលរាបរាប់អំពីភាពក្លាហាន និង ខ្សែជីវិតរបស់គាត់ថែមទៀតផង។ |
 អតីតកាស៊ីណូ នៅក្នុងសម័យអាណានិគមបារាំង កាស៊ីណូ នេះមានភាពល្បីល្បាញខ្លាំងណាស់។ បារាំងបានកសាងវាឡើងដើម្បីជាកន្លែងសម្រាកលំហែកាយនៅលើភ្នំបូកគោ ព្រោះទីនោះមានធាតុអាកាសត្រជាក់ស្រស់ស្រាយពេញមួយឆ្នាំ។ ទីនោះគឺបានក្លាយទៅជាខ្មោចអគារដែលបានបាក់បែក និងត្រូវបានគេបោះបង់ចោល ដោយសារតែរងការបំផ្លាញដោយសង្រ្គាមស៊ីវិលជាច្រើនឆ្នាំកន្លងនេះ។ រហូតមកដល់ពេលនេះ សំណង់អតីតកាស៊ីណូបាក់បែកនេះ នៅតែឈរញញឹម រាក់ទាក់ស្វាគមន៍ចំពោះភ្ញៀវទេសចរទាំងអស់ ដែលបានអញ្ជើញមកទស្សនានៅឧទ្យានជាតិព្រះមុនីវង្សបូកគោជានិច្ច។ |
 អតីតព្រះរាជដំណាក់ ត្រូវបានកសាងឡើងក្នុងសម័យអាណានិគមបារាំងដែរ សម្រាប់ជាកន្លែងអតីតព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ ទ្រង់គង់នៅ ពេលទ្រង់យាងចេញធ្វើទស្សនកិច្ចនៅតំបន់នោះ។ ប៉ុន្តែបច្ចុប្បន្ននេះ ទីនោះគឺបានរងការខូចខាតស្ទើរគ្មានសល់ ដោយសារតែការបំផ្លាញដោយសង្រ្គាមស៊ីវិល។ |
 វត្តសំពៅប្រាំ ត្រូវបានកសាងឡើងក្នុងឆ្នាំ ១៩២៥ ក្នុងសម័យអាណានិគមបារាំង។ សំណង់វត្តអារាមនេះ ស្ថិតនៅលើដីខ្ពស់ដោយមានផែនថ្មធម្មជាតិជាផ្ទាំងៗធំៗ ប្រមាណជា ១០ម នៅពាសរាយក្នុងមណ្ឌលនេះ តម្រៀបគ្នាជា ៥សន្លឹក ដែលមានសណ្ឋានដូចជា ក្តោងសំពៅត្រដាង ទើបគេនាំគ្នាសន្មត់ហៅវត្តនេះថា វត្តសំពៅ៥។ |
 ទឹកធ្លាក់ពពកវិល មានទីតាំងស្ថិតនៅលើភ្នំបូកគោដែរ។ នៅទីនោះលោកអ្នកអាចរីករាយកម្សាន្តនឹងការងូតទឹកធ្លាក់បីថ្នាក់ ដែលមានសភាពដ៏ត្រជាក់ស្រេប និង ស្តាប់នូវទឹកធ្លាក់រងំ រណ្តំដួងចិត្ត អមជាមួយនឹងធាតុអាកាសចុះអព្វ័ដូចជាព្រិលនៅឋានសួរគ៌ គួរជាទីមនោរម្យយ៉ាងក្រៃលែង។ |
 ណាតាយ៉ា គេធ្លាប់ហៅរមណីយដ្ឋាននេះថា ព្រែកអំពិល ប៉ុន្តែសព្វថ្ងៃត្រូវបានគេនិយមហៅថា រមណីយដ្ឋានណាតាយ៉ា។ វាជារមណីយដ្ឋានឯកជនមួយដែលបង្កើតឡើងដោយកូនខ្មែរអនិកជនមួយរូប។ ភ្ញៀវទេសចរណ៍ អាចមកកម្សាន្តនៅទីនោះបាន ដោយធ្វើដំណើរចម្ងាយប្រមាណជា ១៨គ.ម ប៉ែកខាងលិចនៃក្រុងកំពត តាមផ្លូវជាតិលេខ ៣ ស្ថិតក្នុង ឃុំកោះតូច ស្រុកកំពត។ ណាតាយ៉ាមានឆ្នេរខ្សាច់សក្បុស ប្រកបដោយដើមកោងកាង ដុះប្របតាមឆ្នេរដ៏ច្រើន និង មានដើមដូងរាប់រយដើមផ្តល់ជាម្លប់សម្រាប់ជាកន្លែងសម្រាកយ៉ាងត្រជាក់។ នៅទីនោះគេអាចទទួលទានអាហារសមុទ្របែបស្រស់ៗ ដូចជា ក្តាម មឹក បង្គារ ខ្យង ត្រីសមុទ្រ ស្ទើរគ្រប់ប្រភេទ និង រសជាតិទឹកដូងយ៉ាងផ្អែមឆ្ងាញ់។ នៅណាតាយ៉ា ជាកន្លែងដែលសំបូរទៅដោយ ផ្កាថ្ម និង ស្មៅសមុទ្រ ដែលជាសម្បត្តិធម្មជាតិមួយដែលអ្នកទេសចរណ៍ចូលចិត្តទស្សនា។ |
 វាលស្រែ១០០ លោកអ្នកអាចនឹងយល់ច្រឡំថា ទីនោះវាជាវាលស្រែចំនួន១០០ តែតាមពិតទៅ វាគឺជាផ្ទាំងថ្មធំៗ ដែលដុះជាប់នឹងដី ជាផ្ទាំងៗ មានសណ្ឋានដូចជាថ្នាលនៃវាលស្រែ លាតសណ្ឋឹងយ៉ាងដាច់កន្ទុយភ្នែក ដែលមើលទៅហាក់ដូចជាធ្នាក់ទាក់ចិត្តភ្ញៀវទេសចរណ៍ទាំងអស់ ឲ្យកាន់តែឆ្ងល់ពីធម្មជាតិនៃប្រទេសកម្ពុជាយើងថែមទៀតហើយ។ កាស៊ីណូថ្មី សណ្ឋាគារ និង មណ្ឌលកម្សាន្តផ្សេងៗទៀតជាច្រើន ជារមណីយដ្ឋានមួយដ៏ប្រណិត ដែលបានវិនិយោគ និងអភិវឌ្ឍន៏កសាងដោយក្រុមហ៊ុនឯកជនមួយ របស់លោកឧកញ៉ា សុខ គង់។ នៅទីនោះមានជា កាស៊ីណូ ដ៏ធំស្គឹមស្កៃ សណ្ឋាគារប្រកបដោយផាសុកភាព បេងហ្កាឡូ ជាច្រើន សួនច្បារស្រស់បំព្រង ហេដ្ឋារចនាសម្ព័នល្អប្រសើរ និងមានសំណង់អគារជាច្រើនទៀត។ |
 ទឹកឈូរ ជារមណីយដ្ឋានធម្មជាតិមួយក្នុងខេត្តកំពត ដែលមានចម្ងាយ ៨គីឡូម៉ែត្រ ពីទីរួមខេត្ត។ តំបន់នេះមានទឹកធ្លាក់តាមជ្រលងភ្នំកំចាយរហូតដល់ទីរួមខេត្តកំពត ដែលជាប្រភពទឹកសាបយ៉ាងសំខាន់សម្រាប់ផ្គត់ផ្គង់ដល់ការប្រើប្រាស់ របស់ប្រជាពលរដ្ឋនៅជុំវិញទីរួមខេត្ត។ ទឹកធ្លាក់ថ្លាឈ្វេងមើលឃើញបាតហូររេញៗ ពេលខ្លះហូរខ្លាំងកាត់ផ្ទាំងថ្មដាធំៗបែកផ្កាត្រែងគេអាចធ្វើ ដំណើរឆ្លងកាត់ផ្ទៃទឹកបានតាមរយៈស្ពានយោលមួយខ្សែ ដែលសន្ធឹងខ្លួនរង់ចាំទទួលទេសចរ។ ក្រៅពីការងូតទឹកកំសាន្ត គេក៏អាចគយគន់នូវទេសភាពចម្ការដំណាំហូបផ្លែរបស់ប្រជាពលរដ្ឋនៅអម សងខាងទឹកធ្លាក់នោះផងដែរ ជាពិសេសចម្ការធូរេនដ៏ល្បីល្បាញរបស់ខេត្តនេះ។ មិនឆ្ងាយពីទីនេះប៉ុន្មាន សួនសត្វ និងសួនដំណាំទឹកឈូបានកំពុងអន្ទងអារម្មណ៍អ្នកទស្សនាឱ្យឈានជើង ចេញមិនរួចក្រោយពីត្រលប់ពីកំសាន្តនៅទឹកធ្លាក់ហើយនោះ។ គេតែងឈៀងចូលទៅមើលសត្វប្លែកៗច្រើនប្រភេទរួមទាំងទទួលអារម្មណ៍ ស្រស់ថ្លាជាមួយចម្ការដំណាំផ្លែឈើ មានដូចជា ធូរេន សាវម៉ាវ មង្ឃុត ជាដើម។ |
 ទឹកឈូរ ជាតំបន់រមណីយដ្ឋានថ្មីមួយ ដែលបង្កើតឡើងដោយ ឯកឧត្តម ញឹម វ៉ាន់ដា ។ ទឹកធ្លាក់តាដាសច្ចំ មានទីតាំងស្ថិតក្នុងស្រុក ឃុំ និង ភូមិ ដូចគ្នា និង រមណីយដ្ឋានទឹកឈូរ ដែរគឺស្ថិតក្នុងភូមិស្នំប្រាំពីរ ឃុំម៉ាក់ប្រាង ស្រុកទឹកឈូរ។ នៅទីនោះលោកអ្នកអាចរីករាយកម្សាន្តនឹងការងូតទឹកដងភ្នំ ដ៏សែនត្រជាក់ ថ្លាឆ្វេង ពីកំពូលជ្រោះ និងទំនប់ទឹក ដែលបានរៀបចំឡើងដោយអ្នកគ្រប់គ្រងរមណីយដ្ឋាននោះ។ ជាពិសេសភ្ញៀវទេសចរណ៍ ក៏អាចទទួលទានអាហារដ៏មានឱជារសឆ្ងាញ់ពិសារទៀតផង រួមទាំងរសជាតិផ្លែឈើនៅតំបន់ភ្នំដែលដាំជាចម្ការ មានដូចជា ផ្លែចេក ផ្លែដូង ផ្លែល្ហុង និង ផ្លែធូរេន ជាដើម។ |
 ចម្ការម្រេច និង ដំណាំម្រេច ដំណាំម្រេចគឺជាដំណាំមួយដែលមានសក្តនុពលមួយបំផុតប្រចាំខេត្តកំពត។ លោក ជីវ តាក្វាន់ ធ្លាប់បានពិពណ៌នាអំពីការផលិតម្រេចនៅដើមសតវត្សទី១៣ ប៉ុន្តែការផលិតម្រេចពិតប្រាកដគឺចាប់ផ្តើមពីសម័យសង្គ្រាមអាឆេ (Aceh War)នៅឥណ្ឌូណេស៊ីចន្លោះឆ្នាំ ១៨៧៣ ដល់ ១៩០៨។ ស្តេចស៊ុលតង់នៅអាឆេ បានបញ្ជារអោយដុតកម្ទេចចោលនូវចម្ការម្រេចនៅឆ្នាំ ១៩៧៣ ដល់ ១៩៧៤ ដោយសារខ្លួនមិនចង់អោយពួក ហូរឡង់ មកកាន់កាប់លើចម្ការម្រេចដ៏ស្តុកស្តម្ភឡើយ។ ហេតុដូចនេះហើយទើបការផលិតម្រេចមួយផ្នែកត្រូវបានបង្វែរមកធ្វើនៅខេត្តកំពតជំនួសវិញ។ នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៣០ សៀវភៅឈ្មោះ “Un Empire Francaise, L’Indochine” ក្រោមការដឹកនាំរបស់លោក ម៉ាស្បេរ៉ូ (G.Maspero) បានសរសេរថា ម្រេចគឺជាផលិតផលនាំចេញសំខាន់បំផុតរបស់ពួកអាណានិគម។ ម្រេចស្ទើរតែទាំងអស់ ត្រូវបានគេនាំយកទៅប្រើប្រាស់នៅប្រទេសបារាំង មានចំនួន ២១០០ តោន ក្នុងឆ្នាំ ១៩២៧, ២៦០០ តោន ក្នុងឆ្នាំ ១៩២៨ ត្រូវបាននាំចេញពីដែនដីឥណ្ឌូចិន រហូតដល់ខែ មេសា ឆ្នាំ ១៩២៨ មានច្បាប់ចែងពីការនាំចេញម្រេចដើមគ្មានដែនកំណត់ចេញពីប្រទេសអាណានិគម។ ដែនដីអាណានិគមរបស់បារាំងអាចនាំចេញលើសពី ៣ពាន់តោន ជាមធ្យមក្នុងរយៈពេល៣ឆ្នាំហើយនាំចេញបាន ៤២៣៥តោន ក្នុងឆ្នាំ ១៩២៧ ។ ផលិតកម្មម្រេចស្ទើរតែបាត់ស្រមោលទាំងស្រុងនៅក្នុងដែនដីកូសាំងស៊ីន នៅពេលដែលចម្ការម្រេចបានធ្លាក់ក្នុងការគ្រប់គ្រងអ្នកដាំម្រេចហៃណាន ខេត្តហៃទៀន ប្រទេសចិន ប៉ុន្តែការផលិតនៅមានភាពនឹងនរនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ម្រេចគឺតែងតែដើរតួនាទីសំខាន់ ក្នុងឧស្សាហកម្មខេត្តកំពត។ រសជាតិ ប្រហើរ និង ម្សៅម្រេច (ម្រេចម៉ត់) បានធ្វើអោយម្រេចកំពត ក្លាយជាម្រេច ពិសេសបំផុតនៅលើពិភពលោក ជាស្តេចគ្រឿងទេសដែលគ្មានគូរប្រជែងប្រចាំផ្ទះបាយរបស់ចុងភៅប្រទេសបារាំង។ ជាអកុសលដោយសារតែព្រឹត្តិការណ៍អាក្រក់មួយចំនួនបានកើតឡើងក្នុងប្រទេសកម្ពុជា បានបំផ្លិចបំផ្លាញនូវវិសាលភាពនៃផលិតកម្មរបស់ប្រទេសកម្ពុជា។ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធត្រូវបានកំទេច ឧបករណ៍ និងគ្រឿងយន្តត្រូវបានគេបោះបង់ចោល កម្រិតអក្ខរភាពបានធ្លាក់ចុះយ៉ាងគំហុក។ សព្វថ្ងៃប្រជាជនកម្ពុជា ប្រមាណ ៣៥% បានរស់នៅក្រោមបន្ទាត់នៃភាពក្រីក្រ។ |
 កំពង់ត្រាច និងល្អាងភ្នំឈ្ងោក ជាតំបន់ទេសចរណ៍តូចមួយនៅក្នុងខេត្តកំពត។ លោកអ្នកអាចរីករាយទស្សនានូវរូងថ្មចម្លែកៗ និងប្រភេទថ្មកំបោរជាច្រើន នៅក្នុងល្អាងភ្នំ។ នៅក្នុងល្អាង និងរូងទាំងអស់នោះ គឺមានទីអារាម អាស្រម និង ទីបូជនីយដ្ឋានផ្សេងៗ សម្រាប់ធ្វើពិធីសក្ការៈបូជាផ្សេងៗ។ ក្នុងចំណោមល្អាងទាំងនោះ មានល្អាងមួយដែលមានវិជ្ជមាត្រប្រមាណ ៣០ម ហើយដីនៅទីនោះ មាន៧ពណ៌ ផ្សេងៗគ្នា ព្រមទាំងមានល្អាងតូចៗ បីបួនទៀត។ ល្អាងខ្លះមានកាំជណ្តើរ ឡើងកម្ពស់ប្រមាណជា ៤ម ព្រមទាំងមានថ្មរចនានៃធម្មជាតិ មើលទៅដូចជារូបសត្វ ឬ វត្ថុ ផ្សេងៗ។ ចេញពីល្អាងនេះ មានរូងមួយទៀត ដែលអាចធ្វើដំណើរបានឆ្ពោះទៅល្អាងវាលស្រែ ១០០ និងល្អាងថ្មដុះ។ បើសិនជាលោកអ្នកចង់អញ្ជើញមកទស្សនានៅទីនោះ សូមមេត្តាកុំភ្លេចយកពិលមកផង ដើម្បីឆ្លុះមើលទិដ្ឋភាពចម្លែកៗក្នុងល្អាងទាំងនោះ។ |
No comments:
Post a Comment